Diş Yükseltici Dolgu
Diş yükseltici dolgu, oklüzyon (dişlerin kapanışı) sorunlarını düzeltmek, temporomandibular eklem (TME) rahatsızlıklarını tedavi etmek veya diş aşınmasını engellemek amacıyla yapılan özel bir dolgu türüdür. Bu dolgular, dişlerin çiğneme yüzeylerine eklenerek, dikey boyutu (vertikal boyut) arttırır ve böylece çene ilişkisini yeniden düzenler.
Amaç ve Endikasyonlar
Diş yükseltici dolguların temel amacı, dişlerin kapanışını optimize ederek çeşitli sorunları gidermektir. Başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Oklüzal Dengeleme: Dişler arasındaki kapanış ilişkisini düzenleyerek, çiğneme kuvvetlerinin daha eşit dağılmasını sağlamak.
- Temporomandibular Eklem (TME) Rahatsızlıkları: Çene eklemi ağrıları, çene kaslarında gerginlik veya çene hareketlerinde kısıtlılık gibi TME problemlerinin tedavisinde kullanılır. Dişlerin kapanışının düzeltilmesi, eklem üzerindeki baskıyı azaltabilir.
- Diş Aşınması (Atrizyon): Bruksizm (diş gıcırdatma) veya diğer nedenlerle oluşan diş aşınmalarını durdurmak veya yavaşlatmak için kullanılır. Yükseltilmiş dolgular, dişlerin birbirine temasını azaltarak aşınmayı önler.
- Vertikal Boyutun Artırılması: Diş kaybı veya aşınma sonucu dikey boyut azalmışsa, bu dolgularla yeniden eski haline getirilebilir veya ideal konuma yakınlaştırılabilir.
- Ortodontik Tedavi Yardımcısı: Bazı durumlarda, ortodontik tedavinin bir parçası olarak, dişlerin konumunu geçici olarak düzeltmek veya çene ilişkisini iyileştirmek için kullanılabilir.
Materyaller
Diş yükseltici dolgularda kullanılan materyaller, dayanıklılıkları, aşınmaya karşı dirençleri ve biyouyumlulukları nedeniyle özenle seçilir. En sık kullanılan materyaller şunlardır:
- Kompozit Rezinler: Estetik ve kolay uygulanabilir olmaları nedeniyle yaygın olarak kullanılır. Renk seçenekleri sayesinde doğal diş rengine uyum sağlayabilirler. Ancak, aşınmaya karşı dirençleri diğer materyallere göre daha düşüktür.
- Amalgam: (Günümüzde kullanımı azalmıştır) Dayanıklı ve uzun ömürlü bir materyaldir. Ancak, estetik açıdan dezavantajlıdır ve içeriğindeki civa nedeniyle bazı tartışmalara neden olmuştur.
- Seramik (Porselen): Yüksek estetik ve aşınma direnci sunar. Daha karmaşık bir uygulama gerektirir ve genellikle laboratuvar ortamında hazırlanır.
- Cam İyonomer Simanlar: Flor salınımı yaparak dişi çürüğe karşı korur. Ancak, diğer materyallere göre daha az dayanıklıdır.
Uygulama Süreci
Diş yükseltici dolgu uygulaması genellikle aşağıdaki adımları içerir:
- Muayene ve Teşhis: Diş hekimi, hastanın şikayetlerini dinler, ağız içi muayenesi yapar ve gerekli görüldüğünde röntgen filmi çeker. Oklüzyon analizi yapılarak, dişlerin kapanışındaki sorunlar belirlenir.
- Tedavi Planlaması: Diş hekimi, elde edilen bulgulara göre tedavi planını oluşturur. Hangi dişlere dolgu yapılacağı, hangi materyalin kullanılacağı ve vertikal boyutun ne kadar artırılacağı belirlenir.
- Hazırlık: Diş yüzeyi temizlenir ve dolgu yapılacak bölge izole edilir. Bazı durumlarda, dişe bonding ajanı uygulanır.
- Dolgu Uygulaması: Seçilen dolgu materyali, dişin çiğneme yüzeyine kademeli olarak uygulanır ve şekillendirilir. Vertikal boyut, belirlenen ölçülerde artırılır.
- Oklüzyon Kontrolü: Dolgu yapıldıktan sonra, hastanın ısırması kontrol edilir ve gerekli ayarlamalar yapılır. Dişlerin kapanışının dengeli olduğundan emin olunur.
- Cila: Dolgu yüzeyi cilalanarak, pürüzsüz hale getirilir ve diş etiyle uyumu sağlanır.
Avantajları
- Oklüzyon problemlerini düzeltir.
- Temporomandibular Eklem (TME) rahatsızlıklarını hafifletir.
- Diş aşınmasını önler veya yavaşlatır.
- Dikey boyutu arttırarak estetik görünümü iyileştirir.
- Çiğneme fonksiyonunu geliştirir.
Dezavantajları
- Dolgu materyaline bağlı olarak aşınma riski vardır.
- Başlangıçta hassasiyet oluşabilir.
- Oklüzyonda değişiklikler, alışma süreci gerektirebilir.
- Yanlış planlama veya uygulama durumunda, TME problemlerini kötüleştirebilir.
Riskler ve Komplikasyonlar
Diş yükseltici dolguların riskleri ve komplikasyonları genellikle düşüktür. Ancak, şunlar görülebilir:
- Dolgunun düşmesi veya kırılması
- Diş hassasiyeti
- Çene kaslarında ağrı veya yorgunluk
- Temporomandibular Eklem (TME) problemlerinin kötüleşmesi (nadiren)
Bakım ve Takip
Diş yükseltici dolguların ömrünü uzatmak ve komplikasyonları önlemek için düzenli diş hekimi kontrolleri önemlidir. Ayrıca, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- İyi bir ağız hijyeni sağlanmalı (diş fırçalama, diş ipi kullanımı).
- Sert ve yapışkan yiyeceklerden kaçınılmalı.
- Bruksizm (diş gıcırdatma) varsa, gece plağı kullanılmalı.
- Diş hekiminin önerdiği periyotlarda kontrole gidilmeli.
Alternatif Tedaviler
Diş yükseltici dolgulara alternatif olarak, aşağıdaki tedaviler de uygulanabilir:
- Ortodontik Tedavi: Dişlerin ve çenelerin pozisyonunu kalıcı olarak düzeltmek için kullanılır.
- Çene Cerrahisi: Çene kemiklerinin pozisyonunu değiştirmek için yapılan cerrahi bir işlemdir.
- Tam veya Parsiyel Protezler: Diş kaybı durumunda, eksik dişlerin yerine konulması için kullanılır.
- Oklüzal Splint (Gece Plağı): Diş gıcırdatmasını önlemek ve TME problemlerini hafifletmek için kullanılır.
Sonuç
Diş yükseltici dolgular, oklüzyon sorunlarını gidermek, TME rahatsızlıklarını tedavi etmek ve diş aşınmasını önlemek için etkili bir tedavi yöntemidir. Ancak, doğru teşhis ve tedavi planlaması, uygun materyal seçimi ve düzenli takip önemlidir. Diş hekiminiz, sizin için en uygun tedavi seçeneğini belirleyecektir.